Regelmatig verkopen MKB-ondernemers hun bedrijf (gedeeltelijk) aan investeerders, waaronder private equity-partijen (PE). In de praktijk betekent dit vaak dat de ondernemer niet volledig uitstapt, maar 'doorrolt': hij koopt een minderheidsaandeel terug.
Na de overname houdt de PE-partij dan de meerderheid van de aandelen en de ondernemer nog een klein(er) percentage. Ook zien we vaak dat de ondernemer (nog enige tijd) als bestuurder aanblijft.
Dit brengt belangrijke juridische aandachtspunten met zich mee, zoals hoe wordt de ondernemer als minderheidsaandeelhouder beschermd en hoe wordt invulling gegeven aan de bestuurdersrol?
De aandeelhoudersrol
Als een ondernemer zijn bedrijf verkoopt aan een investeerder en bij die transactie ook zelf ‘doorrolt’, dus nog een gedeelte van de aandelen gaat houden, is het essentieel om goede afspraken te maken over de samenwerking.
De verkopende ondernemer is na de transactie vaak een minderheidsaandeelhouder. Dat betekent dat hij minder invloed heeft op wat er in en met de onderneming gebeurt. Zeker als de ondernemer nog financieel betrokken is (bijvoorbeeld doordat hij een verkoperslening heeft verstrekt of hij mogelijk nog een gedeelte van de koopprijs moet ontvangen met een earn-out-regeling), is het raadzaam om beschermende bepalingen op te nemen voor zijn positie.
De samenwerking tussen de investeerder (als meerderheidsaandeelhouder) en de verkopende ondernemer (als minderheidsaandeelhouder) wordt dan veelal vastgelegd in een aandeelhoudersovereenkomst. Gedacht vanuit de positie van de verkopende ondernemer, is het bij het opstellen van de aandeelhoudersovereenkomst goed om in elk geval rekening te houden met de volgende aandachtspunten:
- Invloed op belangrijke besluiten: welke besluiten mogen zonder instemming van de minderheidsaandeelhouder worden genomen en voor welke besluiten is zijn instemming nodig? Denk hierbij voornamelijk aan besluiten die invloed hebben op het bestaan of de waarde van de aandelen van de minderheidsaandeelhouder.
- Tag-along: een tag-along recht biedt de minderheidsaandeelhouder de bescherming dat als de investeerder besluit zijn aandelen te verkopen, hij zijn aandelen mag mee-verkopen tegen dezelfde voorwaarden.
- Exit-afspraken: hoe wordt er omgegaan met het eindigen van het aandeelhouderschap? Wat is de investeringshorizon van de investeerder? Private equity-partijen streven vaak naar een exit binnen een aantal jaren.
De bestuurdersrol
In veel gevallen blijft de verkopende ondernemer na de overname nog enkele jaren als bestuurder aan. Dit moet niet alleen in de aandeelhoudersovereenkomst, maar ook in een arbeidsovereenkomst of managementovereenkomst goed worden vastgelegd. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn:
- Non-concurrentie- en relatiebedingen: vaak is er in de koopovereenkomst aandelen en de aandeelhoudersovereenkomst een non-concurrentie- en relatiebeding opgenomen, maar ook in de arbeids- en/of managementovereenkomst komt deze vaak terug. Het is belangrijk hier kritisch naar te kijken.
- Beëindiging: wat gebeurt er als de managementovereenkomst eindigt en heeft dat invloed op het aandeelhouderschap?
Conclusie
De verkoop van een MKB-bedrijf aan een private equity-investeerder biedt kansen, maar ook juridische complexiteit. Voor de verkopende ondernemer is het van cruciaal belang om zeggenschap en bescherming als minderheidsaandeelhouder goed te regelen in de aandeelhoudersovereenkomst en daarnaast zijn positie als bestuurder juridisch veilig te stellen.
Goede contractuele afspraken kunnen veel conflicten en onzekerheden voorkomen en zorgen voor een succesvolle samenwerking met de investeerder.
